Aristoteles – Metafizik Notları
Büyül Alpha(A)
oysa bilim ve sanat insanların deneyimlerinden çıkar.
deneyim sanatı yaratır, deneyimsizlik ise rastlantıyı- Gorgias 448c
tümel olanı bilen ama onun içindeki tek tekleri bilmeyen biri , çoğu zaman tedavide başarısız olacaktır;ne de olsa tedavi edilen daha ziyade tek teklerdir.
Zira deneyimli insanlar ne olduğunu ama neyin sonucu olduğunu bilmezken; diğerleri ise bir şeyin neyin sonucu olduğunu ve nedenini bilirler. Bu yüzden ustaları kalfadan daha çok bilen daha değerli ve daha bilge deriz.
Genel olarak bilip bilmemenin göstergesi öğretebilmektir.
Bilgelik bir takım ile ve nedenlere dair bir dilim
Madem bu bilimi arıyoruz,onu sormalı : Hangi ilkelere ve hangi nedenlere dair bilim bilgeliktir? Biri bilgiliğe ilişkin sahip olduğumuz yargıları ele alsa çabucak da belli olur bu. İlkin bilgenin mümkün olduğunda her şeyi bildiğiniz farz ederiz, tek tek hepsinin bilgesini sahip olarak değil ama .. Sonra ,zor ve insan için anlaması kolay olmayan şeyleri bilme gücü olana bilge deriz(zira duyumsama herkes için ortak , bu yüzden de kolay , yani bilgece değil) . Dahası , her bilimde nedenler hakkında daha kesin , daha öğretici olana daha bilge deriz. Ve bilimler arasında kendi için seçilen ve yalnızca bilme uğruna olanın , sonuçları uğrusuna olandan bilgelik olmaya daha layık olduğunu ve üstünde asttan daha bilge olduğunu kabul ederiz. ( zira bilgenin emir alması değil , aksine vermesi ve başkalarına itaat etmemesi gerekir. daha az bilge olanınsa ona itaat etmesi
Öte yandan bilmenin kendisi uğruna bilmek ve bilgi edinmek en bilinebilir bilgiye aittir.
tıpkı başkası hesabına değil de kendi uğruna var olan insan ‘özgür’ dediğimiz gibi
herkes felsefe yapmaya var olanların göründükleri şekilde olup olmadığını merak etmekle başlar
Neden bili elde etmek gerekir. 4 anlamda 1. bunlardan birinin varlığın nedeni ve ne idiğü olduğunu söyleriz.ilk niye 2. madde ve taşıyıcı 3. hareketi başlatan 4. nedenin zıddı niçin
varolanların kendisinden çıktığı , ilkin kendisinden meydana geldiği ve en son bozulup kendisine döndüğü şeyin, yani halden hale geçse de varlığın baki kalanın, varolanların öğe ve ilkesi olduğunu söylediler, bu yüzden de hiçbir şeyin varlığa gelmediğini ve yok olmadığını düşündüler.
Nitekim en kadim olan en değerli olandır, en değerli olan ise üzerine yemin edilendir.
bu kadar önemli bir konuyu raslantı ve talihe getirmek onu iyice anlamamış olmak demektir.
Öyleyse böyle fikirlere sahip olanlar aynı zamanda hem varolanların güzelliğinin nedeni olan bir ilkenin, hem de kendisinden hareketle varolanlarda hareketin ortaya çıktığı türden bir nedenin var olduğunu öne sürmüşlerdir.
anaksagoras aklı(nous) , düzeni(kosmos) sağlamak için bir çare (mehkane) olarak kullanır
.on ilke
i sınır-sınırsız
ii tek çift
iii bir-çok
iv sağ-sol
v erkek-dişi
vi durağın-hareketli
vii düz-eğri
viii aydınlık -karanlık
ix iyi-kötü
x kare-dikdörtgen
son 39